اطلاعات جامع سرنگ و راهنمای کاربردی استفاده و انتخاب آن

تعریف دقیق

اگر بخواهیم تعریف راحتی از سرنگ داشته باشیم، در واقع یک پمپ رفت و برگشت ساده است که از دو جز اصلی استوانه و پیستون تشکیل شده است که پیستون درون استوانه به صورت خطی در امتداد استوانه و داخل لوله حرکت می‌کند و از طریق این مکانیزم مایع و یا گاز درون لوله از طریق روزنه انتهای جلوی (باز) لوله تخلیه می‌گردد. حال بستگی به نوع کاربرد، در قسمت باز انتهای لوله یک سوزن و یا نازل برای هدایت محتویات داخل سرنگ به بیرون نصب می‌شود. از سرنگ جهت تزریق و یا تزریق داخل وریدی جریان خون و اندازه گیری مایعات تزریق شده استفاده می‌شود.

تاریخچه 

کلمه «syringe» از کلمه یونانی «σύριγξ» به معنی لوله گرفته شده است. مطابق تاریخ، اولین مورد استفاده از سرنگ و سوزن زیر پوستی به یونان باستان باز می‌گردد که بعد از آن مطابق سوابق تاریخی مستند در سال ۱۶۵۶، کریستوفر رن در طی آزمایشی در کالج آکسفورد اولین کسی است که تزریق وریدی را با استفاده از سرنگ بر روی یک سگ آزمایش نمود و بعد از آن یوهان دی در سال ۱۶۶۲ اولین تزریق با استفاده از سرنگ را بر روی انسان انجام داد.

با گذر زمان و پیشرفت علم در حوزه پزشکی و متعاقب آن تجهیزات پزشکی مورد استفاده، در سال ۱۸۹۹ خانم Letitia Mumford Geer، حق اختراع سرنگ‌های کاربردی امروزی را که با استفاده از یک دست می‌باشد را کسب نمود.

پس از آن مخترع استرالیایی به نام چارلز روتهاورز در سال ۱۹۴۹ اولین نمونه سرنگ‌های پلاستیکی یکبار مصرف که از جنس پلی اتیلن بود را به جهان معرفی نمود. بعد از دو سال سرنگ‌هایی با جنس پلی پروپیلن که قابل استریل توسط گرما بود معرفی گردید.

به هرحال این گزیده‌ای مختصر از تاریخچه پیدایش و توسعه سرنگ تا به حال بوده است و امروزه این محصول نه تنها در صنعت پزشکی و بهداشتی بلکه در اشکال مختلف دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دسته‌بندی و انواع مدل‌های syringe

سرنگ‌ها به دلیل کاربردهای متنوعی که دارند در مدلهای مختلف تولید و عرضه می‌گردند. امروزه مدلهای سرنگ بسیار متنوع و گسترده است که در ادامه سعی شده است تعدادی از دسته‌بندی‌های مدلهای مختلف را جهت آشنایی و نوع کاربرد آن‌ها ذکر گردد:

• سرنگ ساده یا لوئراسلیپ
•  لوئرلاک
• سرنگ گسکت دار (پیستون دار)
•  گاواژ
• سرنگ انسولین: سرنگهای انسولین به طور خاص برای تزریق انسولین به بدن انسان طراحی و ساخته شده است. این سرنگ‌ها داری سوزنهای، کوتاه‌تر و دقیق‌تر نسبت به سایر سرنگ‌ها می‌باشد زیرا تزریق انسولین به صورت زیر پوستی به جای داخل عضله می‌باشد.

سرانه مصرف

سرانه مصرف سرنگ یکی از فاکتورهای نشان‌دهنده میزان سلامت در کشور به حساب می‌آید که این سرانه در ایران تا سال‌های گذشته ۱۰ عدد در سال بوده و در سال‌های اخیر به حدود هفت عدد برای هر نفر در سال رسیده است. میزان مصرف این محصول بین سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ با شیب نسبتا زیاد افزایش داشته است که این امر را می‌توان مرتبط با فروش آزاد و بدون نسخه آن در داروخانه‌ها دانست. سرانه مصرف در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵/۸ بوده که با توجه به روند افزایش جمعیت و با افزایش سرانه مصرف به ۹ عدد، میزان مصرف در کشور در سال ۱۳۹۰ به حدود ۶۰۰ میلیون عدد رسید.

سرانه مصرف در کشورهای اروپایی و آمریکایی به‌مراتب کمتر از کشورهای دیگر است.

معرفی شرکت‌های تولیدکننده در ایران

صنعت سرنگ‌سازی در ایران قبل از انقلاب با ظرفیت بسیار کم آغاز و از سال ۱۳۵۹ با حضور پررنگ تولیدکنندگان این صنعت، قدم‌های لازم در راستای خودکفایی را پیمودند و در طی سالیان اخیر، تولید کنندگان این حوزه نقش بسزایی را در صادرات این محصول به کشورهای همسایه داشته اند.

طبق اطلاعات دریافت شده، در سال ۱۳۸۳ با راه‌اندازی واحدهای جدید، ظرفیت تولید سرنگ در کشور به ۴۹۲ میلیون عدد رسید و با بهره‌برداری از طرح‌های در دست اجرای تولید، این میزان به حدود ۲ میلیارد عدد در حال حاضر رسیده است. اطلاعات دریافتی از واحدهای تولید کننده نیز بیانگر این است که نرخ تولید در کشور در چند سال اخیر به‌طور متوسط ۵۰ درصد بوده و عمده صادرات ایران به کشورهای ارمنستان، ازبکستان، افغانستان و تاجیکستان بوده است.

در حال حاضر نیز با تولید سالانه حدود یک میلیارد عدد سرنگ توسط ۱۹ کارخانه فعال، آمار تولید سرنگ و سرسوزن از مصرف این کالا پیشی گرفته و شرایط برای افزایش صادرات در این بخش در صورت حمایت‌های تعرفه‌ای و ارائه مشوق‌های صادراتی کاملا فراهم است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، مهندس رزا مختاری، رییس اداره نظارت بر تولید و کنترل کیفی تجهیزات پزشکی گفت: هم اکنون ۱۶ شرکت تولیدکننده سرنگ در کشور فعال هستند که پروانه ساخت از اداره کل تجهیزات پزشکی دریافت کرده اند.

وی با بیان اینکه ظرفیت تولید این محصول درکشور بیش از یک میلیارد قطعه در سال است، اظهار کرد: تمامی سرنگ‌ها در سایزهای مختلف نظیر لوئرلاک، لوئراسلیپ، انسولین وغیره تولید و کاملا نیاز کشور را تامین می‌کنند و کمبودی در این زمینه وجود ندارد.

تولید کننده‌های داخلی که مشغول فعالیت هستند عبات‌اند از:

‌