عمل تزریقات از آن دسته شیوه‌های درمانی است که همگی ما در طول زندگی خود بارها آن را به شیوه‌های مختلف (واکسناسیون،آمپول های درمانی و یا حتی تقویتی) استفاده کرده‌ایم و می‌تواند یکی از روش‌های درمان سریع جهت بهبود بیماری باشد.

تزریق چیست؟

از زمان‌های قدیم دارو توسط روش‌های گوناگونی به فرد بیمار انتقال داده می‌شده است. یکی از بهترین و موثرترین این روش‌ها انتقال دارو (داروهای مایع) از طریق سوزن‌های زیر پوستی به همراه سرنگ و یا روش جت اینجکتور به معنای افشانه‌ی زیرپوست بدون دخالت مستقیم سوزن خارجی در بافت بدن است،که کلیه این فرآیندها را در علم طبابت تزریقات می‌نامند.

این نکته نیز حایز اهمیت است که انتقال دارو به شخص بیمار توسط تزریق، یکی از کارآمدترین و سریع‌ترین شیوه‌های درمانی می‌باشد، به دلیل سرعت بالای جذب دارو توسط بدن بیمار به شیوه تزریقات.

لازم به ذکر است فرآیند تزریق، خود بنا به بافت‌های مختلف بدن شامل دسته‌های متنوعی می‌باشد که شامل موارد زیر است:

• • تزریقات جلدی
  • داخل وریدی
  • عضلانی (رایج ترین نوع تزریقات)
  • داخل استخوان
  • تزریقات داخل مفصل
  • داخل صفاقی (عموما بیماران تحت شیمی درمانی)

امروزه با دست آوردهای نوین پزشکی تزریقات با استفاده ابزارات گوناگونی و توسط پزشکان و پرستاران ماهر صورت می‌پذیرد.

که این ابزارات عبارت‌اند از:

• سرنگ (Syringe)
• سرسوزن
• آنژیوکت
• ست اسکالپ وین
• ست تزریق
• ملزومات مکمل تزریقات (پنبه های الکلی،چسب های ضد حساسیت و…)

واژه سرنگ از کلمه (syrinx) یونانی به معنای لوله گرفته شده است. در قرن11 میلادی اولین سرنگ برای خارج کردن آب مروارید از چشم بیماران توسط عمار موصلی چشم پزشک مسلمان اختراع و استفاده شد.

در گذشته عموماً از سرنگ‌های فلزی و شیشه ای استفاده می‌شده است، اما امروزه با پیشرفت علم و جلوگیری از بروز بیماری‌هایی همچون ایدز، هپاتیت و… که توسط سرنگ‌های آلوده و غیر بهداشتی ایجاد می شده است، کادر پزشکی عموما از سرنگ‌های یکبار مصرف پلاستیکی استفاده می‌کنند.

همانطور که گفته شد این سرنگ‌ها از پلاستیک فشرده ساخته شده‌اند و بر روی بدنه آن خطوطی مدرج شده است که کارآیی آن خطوط نشان دادن حجم مایع درون محفظه توسط یکای سی‌سی یا میلی‌لیتر است و به وسیله اهرم فشار دارو از پیستون(plunger) خارج و با فرو رفتن سرسوزن در داخل پوست فرآیند تزریق صورت می‌گیرد. بدنه‌ی سرنگ کاملاً شفاف و بی‌رنگ است تا حجم و نوع مایع به راحتی قابل مشاهده باشد.

البته سرنگ‌های فلزی و شیشه‌ای کارکرد خود را از دست نداده‌اند و هنوز هم در کارهایی همچون شستشوی گوش مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما از قیمت‌های بالاتری نسبت به سرنگ‌های پلاستیکی و یکبار مصرف برخوردار هستند و حتماً باید به شیوه‌های صحیح و دقیق استریل شوند.

انواع سرنگ‌ها

سرنگ‌ها معمولاً بر طبق حجم (2 سی‌سی، 5 سی سی و… ) و نوع سرسرنگ تقسیم می‌شوند.

• لوئرلاک (سرپیچ دار)
• لوئراسلیپ با شیب 6 درصد
• خارج از مرکز
• کاتتری

سرسوزن (Hypodermic needle)

به بخش فلزی روی سرنگ سر سوزن گفته می‌شود. تیز و تو خالی‌ بودن سرسوزن به آن این امکان را می‌دهد که تزریق به بافت‌های مختلف بدن را به راحتی انجام دهد و مایعات و خون را از بافت‌های بدن خارج نماید.

سر سوزن شامل دو قسمت ساقه و دهانه است.

ساقه:

قسمتی است فلزی که از استیل غیر قابل زنگ ساخته شده است و تو خالی نیز می باشد.

دهانه:

قسمتی است پلاستیکی که به صورت مناسب به سرنگ متصل می‌شود و دهانه نام می‌گیرد.

نوک سرسوزن بسیار تیز و برای تسهیل عمل تزریق در بافت بدن به صورت مورب بریده شده است.

براساس طول سرسوزن قطر داخلی آن از کوتاه تا بلند تولید می‌شود. قطر سرسوزن یک عامل بسیار مهم در انتخاب نوع سرسوزن است. هر مقدار که شماره سرسوزن افزایش یابد از قطر سوزن کاسته خواهد شد. به عنوان مثال سوزن شماره 28 نازکتر از سوزن شماره 26 است. و در حال حاضر نهایت سایز قطر سرسوزن تا گیج 34 در حال تولید است. متداول و پر مصرف‌ترین سایز سوزن شماره 21 است، اما باید توجه داشت اندازه سرسوزن به تناسب حجم دارو و نوع بافت محل تزریق توسط پزشک متخصص مشخص می‌شود.

در انتها باید خاطر نشان کرد طول سوزن عمق تزریق را تعیین می‌کند که با واحدی به نام میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود و نیز قطر سرسوزن با یکای گیج اندازه‌گیری می‌شود.

آنژیوکت (Angiocath)

آنژیوکت یک کاتتر (لوله‌ای نازک، معمولا بلند و قابل انعطاف) است که به جهت تزریقات وریدی به طور مناسب داخل عروق محیطی بیمار قرار می‌گیرد و شامل بال‌های قابل انعطافی است که راحتی و ایمنی مناسبی را برای بیماران فراهم می‌سازد.

موارد مصرف آنژیوکت

• سرم تراپی
• تزریق‌های مکرر و طولانی
• دسترسی‌های عروقی
• اتاق‌های اورژانس
• تزریق‌های بدون دخالت سوزن

نحوه کارکرد آنژیوکت در تزریقات

آنژیوکت به وسیله سوزن خود داخل ورید بیمار قرار خواهد گرفت و هر زمان که کاتتر به صورت صحیح در ورید بیمار جای‌گذاری شد نیدیل (بخش فلزی تیز و کوچک که بر روی سرنگ قرار دارد) از آنژیوکت کاملاً جدا خواهد شد و کاتتر کاملا در رگ باقی خواهد ماند، سپس با چسبی مناسب بر پوست بیمار ثابت خواهد شد. بیشترین مکان برای قرار دادن آنژیوکت معمولاً در وریدهای پشت دست یا بازوهای بیماران است. معمولاً از بی‌حس‌کننده‌های موضعی نیز در جهت کاسته شدن درد بیمار هنگام تزریق استفاده می کنند.

انواع آنژیوکت

آنژیوکت‌ها بر اساس شماره و رنگ خود کاربردهای متفاوت و گوناگونی را شامل می‌شوند.

در هفت رنگ و هفت سایز سوزن موجود است که هر سایز سوزن رنگ مخصوص به خود و کارایی ویژه ای دارد.

آنژیوکت 14 نارنجی
16 طوسی
18 سبز
20 صورتی
22 آبی
24 زرد
26 بنفش

اسکالپ وین (Scalp vein)

یک دستگاه تخصصی برای رگ‌گیری است و به دلیل کاربرد‌های فراوان و عملکرد مناسب جز ابزارهای پرمصرف پزشکی نیز هست و با نام‌هایی چون سرسوزن پروانه‌ای یا اسکالپ وین شناخته می‌شود.

موارد استفاده اسکالپ وین در تزریقات

اسکالپ وین به دلیل انعطاف بالا، حرکات بدن بیمار را بیشتر تحمل می‌کند و به بیمار احساس راحتی بیشتری می‌دهد و در ضمن به طور مناسب و راحت‌تری در رگ‌های نازک و غیرقابل دسترس نسبت به سوزن‌های عادی قرار می‌گیرد و در بیمارانی که شیمی‌درمانی رگ‌های آنان را سخت و شکننده کرده است، کاربرد دارد.

کاربردهای اسکالپ وین:

1. تزریقات مواد شیمیایی
2. داروهای ضددرد
3. جمع‌آوری خون

انواع مختلف اسکالپ وین

اسکالپ‌ها توسط گیج سرسوزن طبقه‌بندی می‌شوند و هرچه عدد گیج بالاتر باشد، اندازه سوزن کوچکتر و نازک‌تر خواهد شد. همچنین جهت نشان‌دادن گیج سوزن از رنگ‌های مختلف در هاب و کانکتور استفاده می‌شود.

عموماً گیج 21 به رنگ سبز، گیج 22 به رنگ مشکی، گیج 23 به رنگ آبی و گیج 25 به رنگ نارنجی است.

ست تزریق

از ست تزریق بیشتر برای گرفتن یا تزریق خون استفاده می‌شود و وسیله‌ای پرکاربرد در آزمایشگاه‌ها و تزریقات است.

اجزای سازنده آن عبارت‌اند از:

• دو اسپایک
• یک چمبر با لوله چکه
• اهرم وسیله جریان
• لوله و کانکتور انتهایی

کاربرد ست تزریق خون

برای تزریقات همزمان دو نوع مشتق خونی و یا برای تزریق خون و عمدتاً آلبومین از طریق آنژیوکت، اسکالپ وین یا هرگونه باز نگهدارنده رگ توام با تزریق نرمال سالین استفاده می‌شود.

باید خاطر نشان کرد که این ملزومات تزریق خود شامل مدل‌ها، کیفیت‌ها و تولید‌کنندگان بیشماری می‌باشند.

شرکت تجهیزات پزشکی هلث طب در راستای ارتقای کیفیت کلیه محصولات پزشکی و رضایت‌مندی کلیه خریداران محترم اقدام به گردآوری مجموعه‌ای از بهترین و کارآمدترین ابزارهای تزریق و خریداری شده از مطرح‌ترین تولیدکننده‌های پزشکی از جمله شرکت های: آوا پزشک، یزد سرنگ، B Buran، سوپا (Supa) و… کرده است.