چسبهای پزشکی یا جراحی (Surgical Tapes or Medical Tapes)، در اصل چسبهای حساس به فشار هستند که بصورت نوار چسب موجود میباشند و در حالت کلی برای نگه داشتن پانسمان یا باند روی زخم و همچنین نگه داشتن آنژیوکت، کاتتر و دیگر تجهیزات مورد استفاده قرار میگیرند. اینگونه چسبها معمولاً از مواد ضد آلرژی تهیه میشوند و قدرت چسبندگی بسیار بالایی دارند ولی در عین حال میتوان بدون آسیب به پوست آنها را جدا کرد.
به دلیل اصطکاک بالای سطح این چسبها خیلی از ورزشکاران برای ایجاد تماس غیر لغزشی با راکت یا دیگر لوازم ورزشی از این چسبها استفاده میکنند. همچنین به دلیل قدرت استحکام بالای آنها میتوان برای جلوگیری از آسیب دیدگی در مسابقات ورزشی از اینگونه چسبها استفاده کرد.
چسب پزشکی جنسی نرم و لطیف دارد با این حال از قدرت بالایی برای محکم نگه داستن زخم برخوردار است. برای ادامه مطالب با هلث طب همراه باشید.
تاریخچه نوار چسب
تاریخچه نوار چسب به سال ۱۸۴۵ بر میگردد. در آن زمان دکتر هوراس دی (Horace Day) یک چسب لاستیکی را به همراه نوارهای پارچهای بکار برد و اولین نوار چسب جراحی را اختراع کرد.
سال ۱۹۲۱ ارل دیکسون (Earle Dickson) با دیدن زخمهایی که بر روی دست همسرش حین آشپزی و کارهای خانه ایجاد میشد به فکر راه حل افتاد. ابتدا او گاز استریلها را به اندازههای کوچک دراورد و روی چسب چسباند. بعدها این کار را گسترش داد و اگرچه اولین بار با شکست روبرو شد ولی بعد از بستهبندی این چسبهای کوچک و عرضهی آنها در تیمهای پیش آهنگی استقبال بالا رفت و اختراع او به موفقیت رسید. در واقع او اولین چسب زخم را اختراع کرد.
بخش دوم
در سال ۱۹۲۳ ریچارد درو (Richard Drew) به شرکت ۳M واقع در سنت پال، مینه سوتا (St. Paul, Minnesota) پیوست. آن زمان ۳M تنها کاغذهای سنباده با نام تجاری wet/dry sandpaper تولید میکرد. ریچارد درو در یکی از فروشگاههای محلی نقاشی بدنه خودرو مشغول به تست کاغذهای سنباده شرکت بود که با مشکل عمده کارکنان فروشگاه مواجه شد. مشکل کارکنان در ایجاد خطوط تقسیم تمیز در رنگ کردن ماشینهای چند رنگ بود. به همین دلیل ریچارد درو در سال ۱۹۲۵ اولین نوار چسب پوششی را برای برطرف کردن مشکل کارمندان فروشگاه اختراع کرد.
پس از تولید اولین نمونههای چسب، ریچارد درو در حال تست کردن میزان چسبندگی نوار چسبها بود که یکی از نقاشان بدنه پس از امتحان کردن چسب با حالت عصبی فریاد زد: «این نوار چسبها را به تولید کنندگان خسیس خود بدهید و بگویید چسب بیشتری به آن اضافه کنند.» از آن زمان نام Scotch به معنای خسیس روی این نوار چسبها ماند و به عنوان برند تولید کننده برای شرکت به ثبت رسید.
نوار چسبهای داکت یا پلی اتیلن (Duct tape) نیز در طی دوران جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۲ توسط شرکت جانسون و جانسون (Johnson & Johnson) اختراع شدند. در آن زمان نیروها به یک نوار ضد آب برای آببندی اسلحهها و تعمیر آنها نیاز داشتند. اولین نوارهای داکت از پارچههای پوشانده شده با پلی اتیلن ساخته شدند.
تاریخچه چسب پزشکی
ابتداییترین چسبهای پزشکی در اصل پارچههای آغشته به موادی مانند گچ، قیر، صمغ یا دیگر مواد چسبناک بودند که برای نگه داشتن پانسمان روی محل زخم استفاده میشدند که به آنها «پانسمان اسپانیایی» نیز میگفتند.
در اوایل قرن سیزدهم میلادی ایتالیاییها اولین بار نام اسپارادراپو (Sparadrappo) را به چسبهای پزشکی اختصاص دادند که در زبان فرانسوی در سال ۱۳۱۴ با نام اسپرادراپو (Speradrapu) و در زبان اسپانیایی در سال ۱۴۹۵ با نام اسپادراپو (espadrapo) شناخته شد.
دلیل نامگذاریهای گفته شده معنی لاتین اجزای این کلمه است. جزء اول این کلمه (Spara) در زبان لاتین (رومی) به معنای آماده کردن و جزء دوم (drapu) به معنای پانسمان یا باند میباشد.
چسبها در زمان قدیم به دو صورت تقسیمبندی میشدند:
- چسب حیوانی: بر اساس کلوژن مامالیام پدید میآمدند که پروتئین پوست، استخوان و… است.
- چسب گیاهی: منشا این چسب از نشاسته و دانههای سیب زمینی، گندم و برنج میباشد.
انواع چسب پزشکی
چسب شیشهای (Transpore)
چسبهای شیشهای کاملاً بیرنگ و نامرئی هستند و فاقد لاتکس طبیعی میباشند. این چسبها فاقد زینک اکساید بوده و به همین دلیل بیرنگ میباشند. در اغلب عملهای جراحی و یا برای پانسمان نقاط مورد دید بدن از این چسبها استفاده میشود.
ویژگیهای چسب شیشهای
- ضد حساسیت
- قیمت مناسب
- بر جای نماندن چسب بر روی پوست بعد از برداشتن آن
- قابل مصرف برای تمام افراد
- فاقد لاتکس طبیعی
- به کار گیری در اهداف مختلف و نگه داشتن انواع پانسمان ها
چسب کاغذی (Micropore)
سطح خارجی این چسبها از اکسید روی (Zinc Oxide) پوشانده شده و دلیل سفید رنگ بودن این چسبها نیز همین است. سوراخهای کوچک یا میکروپورها در نوار باعث تنفس (تسریع در بهبودی) میشود و پاره شدن آن نیز آسان است (ایده آل برای شرایط اضطراری). از این چسبها در جراحیهای کیسه صفرا، فتق، آپاندیس، سزارین و… استفاده میشود.
نوار چسب پارچهای (Durapore)
یکی از متنوعترین و پرکاربردترین انواع نوار چسب پزشکی، نوار پارچهای انعطافپذیر و راحت است. این نوار چسب به بهترین شکل به پوست میچسبد و هنگام برداشتن پس مانده چسبندهای باقی نمیگذارد. یک نوار چسب پارچهای بادوام، اغلب برای ایمنسازی آتل استفاده میشود.
چسب حصیری (Retention Tape)
این چسب نیز فاقد مواد آلرژی زاست. بسیار منعطف است و دارای لایهای به نام آکریلیک میباشد. بنابراین سازگاری بالایی با بدن شخص در حین تحرک دارد. قابلیت نفوذ بالایی در برابر اکسیژن دارد. کاربرد این چسب پزشکی در جراحی و پانسمان میباشد. از بهترین ویژگی که دارد میتوان گفت در زمان عکس برداری اشعه ایکس را از خود عبور میدهد و هیچگونه آسیبی به پوست وارد نمیکند.
نوار چسب ضد آب (Water proof tape)
به طور خاص برای استفاده در آب طراحی شده است، نوار چسب ضد آب محدودیتهایی دارد. نوار زمانی چسبندگی قابل قبول را دارد که به پوست خشک بچسبد و سطحی که قصد چسب زدن به آن را داریم خیس نباشد. بیشتر نوارهای ضدآب بسیار انعطافپذیر و قابل انعطاف هستند، متناسب با بدن هستند و به سطوح خمیده (بین انگشتان دست و پا، روی مفاصل و غیره) میچسبند.
چسب ضدحساسیت
چسبهای پزشکی در گاهی موارد باعث حساسیت پوستی میشوند. این حساسیت بخاطر وجود مواد شیمیایی در چسب است که در تماس با پوست از خود واکنش نشان میدهد. به علت برندهای متفاوتی که موجود است، ممکن است یکی از آنها آلرژی ایجاد کند و دیگری نه. به همین خاطر میتوانید از چسبهایی که آلرژی پایینی از خود بروز میدهند و در مصرفهای خانگی نیز کاربرد دارند استفاده نمایید. از ویژگیهای این چسب میتوان از این موارد نام برد: دارای قیمتی مناسب، ضد حساسیت، عدم وجود لاتکس طبیعی، در نگهداشتن انواع پانسمانها نقش به سزایی دارد.
چسب لکوپلاست
این چسب از جنس اکسید روی میباشد که هم رنگ با پوست است و بیشتر در ایمن بودن پانسمان کارایی دارد. از مهمترین کاربرد این چسب میتوان به ثابت نگهداشتن پانسمان و بانداژ اشاره کرد. اغلب ورزشکاران نیز از این چسب جهت جلوگیری از آسیبهای ورزشی استفاده میکنند. ویژگیهای چسب پزشکی لکوپلاست به شرح زیر است: ۱. منعطف بودن ۲. محکم بودن ۳. ضد آب ۴. بافتی کشش برای سازگاری با بدن ۵. دارای لاتکس ۶. چسبندگی بالا و سریع
طرز استفاده آن به این صورت است که در ابتدا پوست خود را تمیز و خشک نمایید و بعد به اندازهای که نیاز است برش دهید و در محل زخم بچسبانید. توجه داشته باشید نگهداری این چسب شرایطی دارد. آن را دور از نور نگهداری نمایید و در دمای بین ۵- تا ۳۰ درجه سانتی گراد قرار دهید.
چسب آنژیوکت
برای محکم و ثابت نگهداشتن انواع تزریقات از چسب آنژیوکت استفاده میشود. ویژگیهای قابل ذکر در این چسب (نفوذپذیری بالا، استریل، ضد حساسیت، برای استفاده ( آنژیوکت، سوند، کاتتر)، وجود پد مرکزی)
چسب تزریق
بعد از هر عمل خونگیری از چسب تزریق یا خونگیری استفاده میشود. این چسب در آزمایشگاهها بیشترین کاربرد را دارد. بعد از مطمئن شدن از بند آمدن خون میتوانید از این چسب استفاده نمایید. ویژگیهای چسب پزشکی خونگیری به شرح ذیل است:
- مناسب برای تمامی افراد
- ضد حساسیت
- دارای جنسی با کیفیت
- کمک به بهبود سریع زخم (به دلیل داشتن تعدادی منافذ برای تنفس پوست)
- فاقد مواد آلرژی زا
چسب زخم
این چسب در اصل پانسمان بسیار کوچکی است که برای تسریع بهبود قسمتهایی از بدن که نیازی به پانسمان بزرگ ندارند استفاده میشود. چسبهای زخم علاوه بر نزدیک نمودن قسمتهای صدمه دیده به هم از ورود باکتری ها، ایجاد کثیفی در محل زخم، ایجاد ساییدگی و صدمه دوباره زخم جلوگیری میکنند.
چسب برای صنعت تجهیزات پزشکی
کاربردهای چسبهای پزشکی بسیار متفاوت است، اما به طور معمول از چسبهای پزشکی به دو منظور استفاده میشود:
- جهت نگه داشتن قطعات فلزی و پلاستیکی
- جهت بهبود زخمهای ایجاد شده در بدن
بنابراین چسبهای پزشکی باید قابلیت اتصال به پلاستیک و انواع فلزات را داشته باشند و همچنین از ترکیباتی ساخته شده باشند که با پوست بدن انسان سازگار است.
خصوصیات چسب پزشکی
- چسبندگی چسبهای پزشکی باید در حد مناسب باشد.
- هر چسبی با هر نوع مشخصات و برندی باید طی مراحل مشخصی استریل شده باشد.
- به لحاظ چسبندگی باید بتواند زخم را به هم متصل کند.
اقدامات اورژانسی در صورت وجود آلرژی
اول از همه خاطر نشان کنید برای استفاده از چسب پزشکی سطح زخم تمیز باشد. استفاده از چسبها به میزان بریدگی و سطحی و عمقی بودن آن بستگی دارد. پس قبل از انجام هر عملی خونسردی خود را حفظ کنید تا بتوانید بهترین راه حل را انتخاب نمایید. هلث طب بهترین هارا برای شما در نظر دارد.
حین وجود آلرژی اقدامات زیر را انجام دهید:
- سعی کنید سریعا چسب را از روی پوست بردارید.
- دیگر از چسبی که باعث آلرژی شده استفاده نکنید.
- گاهی اوقات بعضی از عوامل مانند آب و هوا باعث شدت در آلرژی میشوند پس سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
- برای خوب شدن زخم بانداژ را جایگزین چسب پزشکی کنید.
- علائم حساسیت بعد از زمانی بطور خوکار از بین میروند. چنانچه وجود علائم طولانی شد به پزشک مراجعه کنید.
- اگر آلرژی شما از نوع حساسیت درماتیت باشد بر اثر عوامل آب و هوایی، تغذیه میباشد. سعی کنید نسبت به تغذیه خود دقت کنید.
حساسیتزا بودن برخی از چسبهای پزشکی
حساسیت به طور کلی به واکنشی گفته میشود که حین استفاده از چیزی در بدن یا خارج از آن رخ میدهد. وجود آلرژی در چسب یک نوع مشکل معمولا نادر است که گاهی پیش میآید. چسبهای پزشکی بسیاری در بازار عرضه میشوند که استفاده از نوع و برند آنها یک انتخاب سلیقهای است. چسبهای پلاستیکی در زمان شستشو خیس نمیشوند و از دوام بالایی برخوردارند. در مقابل چسبهای پارچهای در حین شستشو خیس میشوند و برای زخم مضر میباشد.
از بهترین چسبهای پزشکی چسبی است که لایهی زیرین آن که روی پوست قرار میگیرد جنسی پارچهای باشد. و لایهی بیرونی آن نایلونی تا هنگام شستشو به دو طرف آسیبی نرسد. باید توجه داشته باشید که استفاده از چسبهای گیاهی باعث بهبود سریعتر زخم شما نمیشوند بلکه زخم باید روند طبیعی خود را تا زمان بهبود طی کند. پس در هنگام کار کردن اگر آسیبی دیدید به این نکته توجه کنید که از چه چسبی استفاده میکنید و به آن آلرژی نداشته باشید.
مشخصات انواع چسبهای پزشکی
چسب آنژیوکت
ابعاد محصول
- ۶cm x 8cm
- 3.8cm x 3.8cm
- 10cm x 10cm
- 15cm x 10cm
- 20cm x 10cm
- 25cm x 10cm
- 30cm x 10cm
نحوه بسته بندی
- ۱عدد در بستهبندی تکی، ۵۰ عدد در بسته میانی
- ۱۲۰۰ عدد سایزهای ۱۰cm و ۱۵cm در کارتن
- ۱۲۰۰ عدد سایزهای ۲۰cm و ۲۵cm در کارتن
- ۶۰۰ عدد سایز ۳۰cm در کارتن
چسب لکوپلاست
ابعاد محصول
- ۲.۵cm x 5m
- 5cm x 5m
نحوه بسته بندی
برای سایز ۲.۵cm x 5m
- 12 عدد در بسته
- ۳۶۰ عدد در کارتن
برای سایز ۵cm x 5m
- 6 عدد در بسته
- ۱۸۰ عدد در کارتن
چسب پانسمان معمولی
ابعاد محصول
- ۶cm x 8cm
- 3.8cm x 3.8cm
- 10cm x 10cm
- 15cm x 10cm
- 20cm x 10cm
- 25cm x 10cm
- 30cm x 10cm
نحوه دسته بندی
- ۱عدد در بستهبندی تکی، ۵۰ عدد در بسته میانی
- ۱۲۰۰ عدد سایزهای ۱۰cm و ۱۵cm در کارتن
- ۱۲۰۰ عدد سایزهای ۲۰cm و ۲۵cm در کارتن
- ۶۰۰ عدد سایز ۳۰cm در کارتن
چسب حصیری
ابعاد محصول
- ۵cm x 10m
- 10cm x 10m
- 15cm x 10m
- 20cm x 10m
نحوه بسته بندی
- ۱ رول در بسته میانی
- ۸۰ رول سایز ۵cm x ۱۰m در کارتن
- ۸۰ رول سایز ۱۰cm x ۱۰m در کارتن
- ۶۰ رول سایز ۱۵cm x ۱۰m در کارتن
- ۴۰ رول سایز ۲۰cm x ۱۰m در کارتن
چسب ضد حساسیت (کاغذی یا شیشه ای)
ابعاد محصول
- ۲.۵cm x 9m
- 1.25cm x 9m
نحوه بسته بندی
- ۱۲ رول سایز ۲.۵cm x ۹m در بسته میانی، ۳۶۰ رول در کارتن.
- ۲۴ رول سایز ۱.۲۵cm x ۹m در بسته میانی، ۷۲۰ رول در کارتن.
پانسمان شفاف
ابعاد محصول
- ۶cm x 8cm
- 3.8cm x 3.8cm
- 10cm x 10cm
- 15cm x 10cm
- 20cm x 10cm
- 25cm x 10cm
- 30cm x 10cm
نحوه بسته بندی
- ۱عدد در بستهبندی تکی، ۵۰ عدد در بسته میانی،
- ۶۰۰ عدد سایز ۳۰cm در کارتن
- ۹۰۰ عدد سایزهای ۲۵cm x 10cm و ۲۰cm x 10cm در کارتن
- ۱۲۰۰ عدد سایزهای ۱۰cm x 10cm و ۱۵cm x 10cm در کارتن
یادداشت پایانی
چسبهای پزشکی بخش جدایی ناپذیر از ارائه مراقبتهای بهداشتی هستند و تقریباً در هر تخصص پزشکی در تمام بخشهای مراقبت از آن استفاده میشوند. چسبهای پزشکی اجزای مختلفی از محصولات، از جمله نوارها، پانسمانها و غیره را در بر میگیرند. آنها محافظت و بهبود پوست را تسهیل میکنند. امیدواریم بعد از مطالعه این مطالب توانسته باشید اطلاعات مفیدی را در این زمینه کسب نمایید.